Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Wat de huisarts of de assistent doet als je belt voor je kindje met koorts, is een inschatting maken van de ernst: Kunnen we hier afwachten of moeten we handelen? In de geneeskunde wordt dit het ‘pluis-niet-pluis gevoel’ genoemd. Bij het pluis-niet-pluis gevoel let de arts vrijwel nooit op de hoogte van de koorts. Wat zijn wel de factoren die hem een minder pluis gevoel bezorgen?

Hieronder krijg je een top 12:

1. Convulsies (heftige stuipen)
2. Verminderd bewustzijn, sufheid, verwardheid. Is het kind makkelijk te wekken? Is er minder reactie op sociale prikkels?
3. Stijfheid van de nek, eventueel in combinatie met hoofdpijn, voortdurend kreunen, hoog gehuil, zwelling op het hoofd van de baby (een uitzetting door de fontanel heen). Zijn er puntbloedingen op de huid te zien? (kan wijzen op meningokokken-meningitis)
4. Verslapping, bewegingsloosheid; bleekheid of grauwheid van het gezicht
5. De houding van ervaren ouders (‘We maken ons zorgen, het is heel anders dan normaal als het ziek is’)
6. Versnelde ademhaling, moeite met ademhalen; gebruikt het kind de neusvleugels of andere spieren dan normaal bij het ademen? Is er blauwverkleuring rond de mond/lippen, vingers of tenen; een blafhoest als van een zeehond?
7. Duidelijke tekenen van infectie (pus, vocht, rode strepen)
8. Huiduitslag die zich tijdens de koorts ontwikkelt
9. Urineweg-problemen
10. Keelpijn, uitslag
11. Gewichtsverlies en uitdrogen
12. Is het de afgelopen vier weken in de tropen geweest?

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

• Wat is koorts?
• Wanneer spreken we van koorts?
• Hoe meet je de temperatuur?
• Verschillende thermometers

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Koorts is een veel voorkomend ziektesymptoom bij kinderen. Het wordt vrijwel altijd veroorzaakt door infectieziekten. In de meeste gevallen gaat het om virale infecties zoals griep, of ontstekingen van de luchtwegen, die vanzelf weer ophouden. Maar soms kan koorts ook het gevolg zijn van een ernstige bacteriële infectie, zoals pneumonie, sepsis, meningitis of recente vaccinatie, zoals bijvoorbeeld het difterie-tetanus-pertussis-vaccin (DTP). [5]

Koorts is iets anders dan oververhitting. Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld als een baby in een veel te warme auto wordt achtergelaten. Dan komt er zoveel warmte van buitenaf dat het kindje dat niet meer kan afvoeren. Vooral baby’s zijn hier gevoelig voor omdat ze nog niet goed kunnen zweten. Als de uitwendige warmtetoevoer wordt gestopt en het kindje wordt afgekoeld, daalt de lichaamstemperatuur vanzelf weer.

Maar koorts is dus een reactie van ons lichaam die kan optreden als er ziekteverwekkers binnendringen. Ziekteverwekkers kunnen virussen zijn, bacteriën, schimmels of soms ook stoffen waar we allergisch voor zijn. Als we kijken naar wat schadelijke bacteriën doen als ze ons lichaam binnendringen, zien we dat ze endotoxinen afscheiden, giftige eiwitten die zich door het lichaam heen verspreiden. Op die tocht door ons lichaam bereiken ze ook de hypothalamus, een klein orgaantje in onze hersenen, waar ook het regelcentrum voor onze lichaamstemperatuur zit. Je zou het onze persoonlijke thermostaat kunnen noemen. Als deze giftige eiwitten de hypothalamus binnenkomen, prikkelen ze het warmtecentrum zó, dat onze temperatuur omhoog gaat en we koorts krijgen.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

• Wat is koorts?
• Wanneer spreken we van koorts?
• Hoe meet je de temperatuur?
• Verschillende thermometers

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Er zijn verschillende manieren om de temperatuur te meten. Dat heeft te maken met de verschillende plaatsen op het lichaam waar je de koorts kunt meten en met de verschillende thermometers die er zijn. Wat in ieder geval belangrijk is dat je de temperatuur elke keer op dezelfde plek en met dezelfde thermometer opneemt. Want als je de temperatuur in het rectum meet kan die wel een graad hoger zijn dan wanneer je onder de tong of in de oksel meet. En ook de verschillende thermometers kunnen een iets andere temperatuur aangeven. Dus als je de temperatuur een aantal uren of dagen wilt bijhouden, doe dat dan steeds op dezelfde manier.

En laten we, voordat we verder gaan, ook nog een relativerende opmerking maken over het opmeten van de koorts. In de meeste gevallen is het eigenlijk niet zo heel nodig om te weten hoe hoog de temperatuur precies is. Je wilt weten hoe ziek je kindje is, daar gaat het om. Je zoontje is wat hangerig en je twijfelt of je hem naar school zal sturen. Als dan blijkt dat hij 38˚C heeft, heb je een goede reden om hem thuis te houden. Als hij thuis nog gewoon lekker zit te spelen, af en toe op de bank gaat hangen en niet echt klaagt over pijn, is het op zich niet zo relevant of hij nog steeds 38 graden koorts heeft of inmiddels 39.2˚C. Pas als hij steeds warmer aanvoelt, onrustiger wordt en bijvoorbeeld gaat ijlen, wil je misschien weten of de koorts nog een beetje binnen de perken is, dat wil zeggen, zo’n beetje onder de 40.5˚C. En zelfs dan zijn er zaken die belangrijker zijn om op te letten dan de hoogte van de temperatuur. Daar zullen we het straks over hebben.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

• Wanneer kan koorts gevaarlijk worden?
• Wanneer neem je contact op met de huisarts?
• Waar moet je verder op letten?
• Pluis-niet-pluis: een aanvulling

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Van de 200 jonge kinderen die met koortsklachten naar de huisarts worden gebracht, is bij 199 geen sprake van een ernstige infectie. Bij de kinderen die boven de 40 graden koorts hebben, gaat het in 19 van de 20 keer niet om iets ernstigs. [1] Nu heb je niet altijd iets aan statistieken, maar het geeft wel aan dat de kans op een ernstige situatie bij koorts niet zo groot is.

Koorts boven de 41˚C

Koorts tot 41°C is in het algemeen niet gevaarlijk, tenzij er sprake is van een onderliggende heftige ontsteking. Maar dan is het de ontsteking zelf die gevaarlijk is en niet de koorts op zich. Boven de 41°C kan de koorts wel schadelijk worden omdat dan de gewone structuur van de lichaamseiwitten wordt aangetast.

Er zijn twee belangrijke oorzaken die de temperatuur tot boven de 41°C kunnen laten stijgen: oververhitting en hersen(vlies)ontsteking. [5]

Oververhitting

De eerste is wat ze hypertermie noemen, ofwel oververhitting. Dat hebben we in het eerste deel besproken. Het enige wat je zo snel mogelijk moet doen is: de hittebron weghalen en rustig aan koelen.

Hersen(vlies)ontsteking

De tweede reden dat de koorts zo hoog kan worden is een hersenontsteking (encephalitis) of een hersenvliesontsteking (meningitis). Dat is een ernstige situatie die snel om deskundig ingrijpen vraagt. Het kind wordt, soms na eerst een paar dagen griepverschijnselen, snel heel erg ziek en wat je ziet is sufheid, nekstijfheid, pijn, veel en hoog huilen (‘braincry’). Ter geruststelling: het is iets wat zelden voorkomt. Als je kindje bij een andere aandoening de warmte goed kwijt kan, dan zal de koorts eigenlijk nooit boven de grens van 41 graden komen. Maar je begrijpt nu wel dat 41°C een serieuze reden is om snel de huisarts te bellen of naar de huisartsenpost of het ziekenhuis te rijden.

Virus of bacterie?

Bij de meeste virusinfecties duurt de koorts niet langer dan drie dagen. Als de koorts langer duurt is er dikwijls sprake van een bacteriële infectie, bijvoorbeeld van de urinewegen of de luchtwegen. De koorts zelf is nooit het probleem en eigenlijk zelfs gunstig voor de genezing. Wat we in de gaten moeten houden zijn dus de klachten die er daarnaast nog optreden zoals bijvoorbeeld pijn in de nierstreek, oorpijn, snelle ademhaling, hoesten, pijn, het hoofd niet kunnen buigen, heftige stuipen, uitdroging, etc.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

• Wanneer kan koorts gevaarlijk worden?
• Wanneer neem je contact op met de huisarts?
• Waar moet je verder op letten?
• Pluis-niet-pluis: een aanvulling

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

3 dagen koorts onder de 40°C

Kinderen kunnen veel makkelijker hoge koorts krijgen dan de meeste volwassenen. De temperatuur van een kind kan binnen een halve dag zomaar oplopen tot 40°C. Zoals gezegd hoeft dat niet per definitie iets te zijn om je zorgen over te maken. Want het goede nieuws is dat het afweersysteem van je kleintje volop draait en dus goed werkt. Maar het betekent ook dat je alert moet zijn, want je wil niet dat de koorts een uiting is van een ernstige acute aandoening en tot boven de 41 graden oploopt. Koorts op zich is dus niet erg, mits niet te hoog en mits het niet te lang duurt en mits we ook uit kunnen sluiten dat er een onderliggende ernstige ziekte aanwezig is. Drie dagen koorts van rond de veertig graden kan heel normaal zijn. Maar nogmaals, je moet dan wel alert zijn. Het belangrijkste blijft dat je je kindje goed in de gaten blijft houden. Als je kindje met 40 graden koorts nog lekker zit te spelen, is dat in ieder geval een goed teken. Maar hoe meer last en pijn je kindje krijgt, des te meer je moet opletten. Daar word je ook wel een beetje toe gedwongen, want op dat moment zal je kindje alle aandacht van je vragen.

Stijgen, dalen en ijlen

Heb je geen thermometer in de buurt, dan let je op gloeiende, rode wangen, een warm voorhoofd, koude rillingen, klappertanden, koude voeten, zweten en woelen, hangerigheid, niet lekker voelen, snel huilen. De koude rillingen en het klappertanden treden meestal op als de koorts aan het stijgen is. Bij het zweten is de koorts meestal aan het dalen. Stijgt de koorts heel snel, sneller dan het lichaam het bij kan houden, dan kunnen er koortsstuipen optreden. Dat kan variëren van af en toe een schokje, tot heftige stuipen over het hele lichaam. Simpele koortsstuipen zijn niet erg maar als ze heftig worden kunnen ze voor beschadiging van het centrale zenuwstelsel zorgen. Heftige stuipen wil je dus voorkomen. Als je kindje aan het ijlen is betekent het meestal dat de koorts in de buurt van de 40 graden of daarboven zit. Op zich is ijlen niet erg, maar laat je kindje niet alleen en blijf het in de gaten houden, al is het alleen maar om het gerust te stellen.

Azijnsokjes

Koorts hoeft in het algemeen niet te worden bestreden met medicatie. Het actief koelen van het lichaam wordt ook niet aangeraden, maar een niet te warme omgeving en het dragen van dunne kleding kunnen wel zorgen voor een betere afgifte van lichaamswarmte. Een bekende manier uit de tijd van je moeder of je oma is het aantrekken van sokjes die nat zijn gemaakt in water met wat azijn erin. Hoewel dit nooit wetenschappelijk onderzocht is, kan het ook geen kwaad, dus je kunt het altijd een keer proberen.

Koortstuipen

Hoewel het onderdrukken van koorts in de meeste gevallen niet zo’n goed idee is, zou ik dat bij heftige stuipen zeker wel doen, omdat je niet wil dat er iets beschadigt. Vaak wordt geadviseerd om dan een lichte dosis paracetamol te blijven geven totdat je kindje weer opknapt.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

• Wanneer kan koorts gevaarlijk worden?
• Wanneer neem je contact op met de huisarts?
• Waar moet je verder op letten?
• Pluis-niet-pluis: een aanvulling

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Ernstige aandoeningen

De aandoeningen waar een arts alert op is, zijn bijvoorbeeld ernstige infecties waarvoor een kind langer dan 24 uur in het ziekenhuis moet worden opgenomen: longontsteking, sepsis (‘bloedvergiftiging’), virale of bacteriële meningitis, pyelonefritis (nierbekkenontsteking), cellulitis (acute ontsteking van onderhuids weefsel – niet te verwarren met cellulite, de vijand van vrouwen boven de 20), osteomyelitis (ontsteking van bot, beenmerg en beenvlies) en bacteriële gastro-enteritis (maag-darmontsteking).

Huisarts niet altijd nodig

Over al deze diagnoses hoef je je niet druk te maken, want dat is het werk van de huisarts. En zoals we al zeiden, je kunt je gek laten maken door alles wat er aan allerlei ernstige ziektes mogelijk is, maar de kans dat je kindje een van dit soort aandoeningen krijgt, is heel miniem. Met de checklist aan het begin van het artikel weet je nu in ieder geval wel waar de arts alert op is. Koorts, hoesten of diarree, zijn daarentegen op zich zelden iets waar een huisarts zich druk om maakt. Dus als je de huisartsenpost belt en je zegt dat je kindje hoest of diarree heeft en 38,5°C, zal er niemand komen kijken. Je zult wat algemene tips krijgen (hou het maar in de gaten, zorgt dat je kindje te drinken krijgt etc.). En als het niet over gaat of erger wordt, moet je nog maar eens terugbellen.

Jonge baby’s

Met de checklist heb je dus zelf een houvast van zaken waar je op moet letten. Wat bij dit alles ook meespeelt is de leeftijd van je kleintje. Het is duidelijk dat hoe jonger het kindje is, hoe kwetsbaarder het is dus hoe voorzichtiger je bent. Een kindje dat twee weken na de geboorte koorts krijgt is niet wat je verwacht en dus bel je onmiddellijk de huisarts. De achtergrond van het kindje speelt natuurlijk ook een grote rol. Met een couveusekindje met zwakke longetjes dat net thuis is, ben je vanzelfsprekend ook heel voorzichtig en alert.

Koorts na vaccinatie

Zijn de klachten volgens jullie ontstaan na een vaccinatie, meld dat dan aan de huisarts. Dikwijls zul je  te horen krijgen dat een vaccinatie er niets mee te maken kan hebben, omdat huisartsen er vaak vanuit gaan dat een vaccinatie enkel lichte bijwerkingen kan geven.
Toch is het goed om je vermoeden te melden zodat er ook bij huisartsen wat meer alertheid komt voor de bijwerkingen. En bedenk dat die bijwerkingen soms weken later pas tot volle ontwikkeling komen. Vaak is het eerste wat je merkt dat je kindje vrij snel na de vaccinatie hangerig is, niet meer lekker in zijn vel zit en gaat kwakkelen. Vervolgens kan het dus weken duren voor je echt merkt dat er een probleem is dat groot genoeg is om de huisarts te bellen. Treedt er binnen enkele dagen na een vaccinatie een hoge koorts op, neem dan onmiddellijk contact op met de huisarts, want een zeer zeldzame bijwerking van vaccinaties is een hersenvliesontsteking.

Uitdroging

Iets waar je vaak voor wordt gewaarschuwd als je vertelt dat je kindje koorts heeft is dat je moet oppassen voor ‘uitdroging’. Uitdroging of dehydratie betekent dat je kindje te weinig vocht kan vasthouden. Door de koorts is er sowieso al meer vochtverlies, maar zeker als er ook sprake is van braken en diarree, moet je wel alert zijn. Je kunt daarbij onder ander op de volgende punten letten:

• Plasfrequentie: minder dan vier natte luiers per 24 uur is in het algemeen een teken van uitdroging
• Huilen zonder tranen, niet kwijlen, droge mond kan wijzen op uitdroging
• Let ook op de vochtinname. Als je kindje de borst krijgt, drinkt het dan echt wel of zuigt het alleen een beetje zwakjes? En bij flesvoeding: Hoeveel drinkt het in vergelijking met normaal? Als het minder dan de helft drinkt is er risico op uitdroging.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

• Koorts als teken van gezondheid
• De reguliere behandeling van koorts
• Het goede nieuws van koorts

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

De eerste keer dat je kindje koorts heeft, maak je je misschien snel zorgen omdat je denkt dat er iets niet goed is met je kindje. En misschien ga ik nu iets zeggen wat je gek vindt, maar eigenlijk mag je juist wel blij zijn in zo’n situatie. Koorts is namelijk een teken dat het afweersysteem aan het werk is en dus goed functioneert. Koorts is vooral ook een oefening voor het afweersysteem en maakt het immuunstelsel in het algemeen sterker.

Gezond of kwetsbaar?

Om het nog wat ingewikkelder te maken: Een kindje dat nooit koorts heeft kan óf heel gezond zijn óf, integendeel juist een heel kwetsbare gezondheid hebben. In het eerste geval rekent het immuunstelsel onmiddellijk af met elke indringer zonder dat het lichaam er ook maar ziek van wordt. In het tweede geval zien we ook een kindje dat nooit koorts krijgt, maar nu is het omdat het afweersysteem te verzwakt is om koorts te kunnen produceren.

In de praktijk is het verschil duidelijk te zien. Het eerste kind is altijd actief en vol energie, valt ’s avonds vrij snel in een diepe slaap en misschien af en toe overdag ook wel even om bij te komen, maar gaat dan weer enthousiast verder.

In het tweede geval zien we een kindje dat altijd aan het kwakkelen is, altijd verkouden, chronische oorpijn, terugkerende keelontstekingen, moe, bleek, enzovoort. Deze kinderen worden nooit eens goed ziek met flinke koorts, hoogstens met een beetje verhoging. Het is altijd kwakkelen. De meeste kinderen zullen ergens tussen deze twee uitersten inzitten.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

• Koorts als teken van gezondheid
• De reguliere behandeling van koorts
• Het goede nieuws van koorts

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Zoals we straks zullen zien is koorts in principe een gezonde reactie van het lichaam om een probleem op te lossen. Voor de koorts zelf hoef je dus niets te nemen, sterker nog, we zouden koorts eigenlijk vooral heel erg moeten koesteren. Als de huisarts of haar assistent dan ook zegt dat je je kind maar het best paracetamol of ibuprofen kunt geven, is dat best iets om over na te denken. Het is waar dat de koorts daarmee sneller verdwijnt en het kind zich na een paar uur al wat lekkerder kan voelen. Maar koorts is ook goed voor het op een gezonde manier doormaken van het ziekteproces.

Wat zijn de gevolgen van het geven van een koortsverlagend middel zoals paracetamol?

Paracetamol helpt niet voor een ontsteking, het doet alleen de temperatuur dalen. Ibuprofen is koortswerend en ontstekingsremmend, maar als er geen sprake is van een ernstige ontsteking, waarom zou je het lichaam zelf het probleem niet laten oplossen?  Met alle symptomen die we hierboven noemden in ons achterhoofd, zouden we moeten beseffen dat hoe hoger de koorts is, des te sneller het probleem in het algemeen is opgelost, ja, op eigen kracht! En dat is precies waar ons immuunsysteem sterker van wordt. Het is wel waar dat een kindje na paracetamol of ibuprofen waarschijnlijk eerder ophoudt met jengelen en weer gaat spelen, maar dat betekent ook dat je een natuurlijk genezingsproces hebt onderbroken. Het gevolg daarvan is dat de gifstoffen in het lichaam niet door de koorts worden ‘verbrand’ maar dat er ‘een laagje zand overheen wordt gegooid’. Daaronder blijft dus een voedingsbodem aanwezig van afvalstoffen en ontstekingsproducten die de volgende keer weer kan gaan opspelen.

Van acuut naar chronisch

Als we vaak koorts onderdrukken nemen we een machtig wapen van een kind af om zichzelf te genezen en weerbaar te worden. Dat is precies één van de redenen waarom in de loop van ons leven de acute koortsende ziekten steeds meer afnemen en we er chronische ziekten voor in de plaats krijgen. Chronische ziektes ontstaan niet op de eerste plaats omdat we ouder worden maar vooral omdat we ons lichaam regelmatig de kans hebben ontnomen om via een acute koortsende ziekte onze fysieke rommel op te ruimen en we ten gevolge daarvan met steeds meer toxinen (giftige stoffen) in ons lichaam rondlopen. Natuurlijk speelt ons milieu ook een rol, met alle luchtverontreiniging, pesticiden en andere niet echt gezonde stoffen die wij via ons voedsel of op andere manier tot ons krijgen. Maar een acute ziekte helpt bij de opruiming daarvan en nogmaals, die kans wil je natuurlijk zo veel mogelijk aangrijpen. Dat geldt overigens ook voor de griep bij volwassenen. Als we die volledig op een juiste manier zouden uitzieken, dan zouden we ons na een griep een stuk beter voelen dan ervoor.

Koorts verlagen geeft geen gezondheidsvoordeel

Bij normaal gezonde kinderen die koorts krijgen onder de 40,5°C is er geen enkele reden om te proberen de koorts omlaag te brengen. Alleen als een kind een onderliggende ziekte heeft waardoor het lichaam de koorts moeilijk aankan, is het dempen van koorts aan te bevelen.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

• Koorts als teken van gezondheid
• De reguliere behandeling van koorts
• Het goede nieuws van koorts

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Wat gebeurt er als je antibiotica geeft?

Antibiotica is natuurlijk nog weer een stapje verder. Het vernietigt de slechte bacteriën en daardoor kunnen we ons snel beter voelen. Maar het vernietigt ook de noodzakelijk goede bacteriën van ons microbioom (onze darmflora) en dat is de reden dat veel mensen zich helemaal niet beter voelen na een antibiotica-kuur. Zowel ouders als artsen zijn daarom tegenwoordig wat terughoudend als het gaat om antibiotica. Wil een arts toch antibiotica geven, dan is het helemaal niet gek om als ouder te vragen of dit echt nodig is of dat jullie het ook nog even kunnen aankijken, en zo ja, hoelang.

Wanneer wel paracetamol

Er kan natuurlijk altijd een moment komen dat je vindt dat je kindje te ongelukkig is of teveel huilt of misschien wel pijn heeft. Dan kun je altijd nog een paracetamol geven, daar moet je niet al te principieel in willen zijn. Maar misschien kun je ook wel eerst een mild werkend, onschadelijk, natuurlijk of homeopathisch middel proberen? We geven je daar zo een paar voorbeelden van. Ibuprofen of paracetamol kun je altijd achter de hand houden.

De keuze voor aspirine, paracetamol of ibuprofen

• Gewone aspirine mag niet gebruikt worden voor kinderen tot in ieder geval 12 jaar.
• Paracetamol is een middel dat pijnstillend en koortswerend werkt. Zoals gezegd werkt het niet ontstekingsremmend.
• Ibuprofen werkt pijnstillend, koortswerend én ontstekingsremmend. Het nadeel van ibuprofen is dat het bijwerkingen kan hebben in de vorm van maag-darmklachten en nierklachten. Dit laatste alleen bij kinderen die met een groot vochtverlies te maken hebben door veel braken, diarree en/of zweten. Ibuprofen wordt uit voorzorg niet gegeven aan zeer jonge kinderen.
• Soms wordt ibuprofen en paracetamol afwisselend aan kinderen gegeven in vier blokken per dag, dus bijvoorbeeld om de vier uur eerst ibuprofen, dan paracetamol, dan weer ibuprofen en dan weer paracetamol. Bij een hardnekkige ontsteking en een kind dat zich echt niet lekker voelt kan dit gerechtvaardigd zijn. Als het om gewone koortsklachten gaat is het in het algemeen verstandiger om de koorts zijn gang te laten gaan en het kind op een verantwoorde manier te laten uitzieken. Dus als je twijfels hebt over een dergelijk advies, vraag je huisarts dan of er nadelen zijn voor je kindje als je het ziekteproces gewoon zijn gang laat gaan.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

• Koorts als teken van gezondheid
• De reguliere behandeling van koorts
• Het goede nieuws van koorts

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding

Er zijn een paar absoluut positieve kanten aan koorts. We zullen ze voor je opnoemen.

Stofwisseling versnelt

Bij elke graad temperatuurstijging verdubbelt de stofwisseling. Ongezonde afvalstoffen worden daardoor versneld uitgescheiden. Dat kan via het zweten gebeuren, maar soms zie je ook dat de urine donkerder wordt of meer gaat ruiken. Gezonde voedingsstoffen bereiken sneller de cellen.

Virussen gedijen slechter

Door de temperatuurverhoging wordt het voor virussen moeilijker om zich te vermenigvuldigen. De meeste virussen leven het liefst bij een lichaamstemperatuur van 37 graden. Hoe meer de temperatuur stijgt, des te moeilijker wordt het voor virussen om zich te handhaven en te vermeerderen.

Meer antistoffen

Het aantal antistoffen neemt bij koorts sterk toe. Soms wel tot het twintigvoudige bij 39°

Immuumsysteem versterkt

Koorts is in de meeste gevallen een goede oefening om je immuunsysteem sterker te maken. Wanneer je baby geboren wordt is het immuunsysteem nog niet af. Daarom is borstvoeding ook zo’n mooie uitvinding omdat het kindje daarmee rechtstreeks de antistoffen van de moeder kan krijgen. Het immuunsysteem van een kind zelf heeft ongeveer twee jaar nodig om op volle sterkte te komen. Vanaf de eerste dag wordt je kleintje blootgesteld aan allerlei virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Ze zijn overal. In de lucht, in het water, in ons voedsel, op ons lichaam enzovoorts. Je kunt het niet voorkomen. Dat hoeft ook niet want los van de antistoffen die een kind dus via de borstvoeding krijgt, zijn de meeste ziekteverwekkers onschadelijk. Of zelfs zelfs nuttig omdat ze het afweersysteem trainen. Je mag er dus vanuit gaan dat iedere goed doorgemaakte koortsperiode je kindje weer wat sterker heeft gemaakt, zodat het beter opgewassen is tegen alles wat er vanuit de buitenwereld op hem afkomt.

Afstemmen lichaam en ziel

Volgens Rudolf Steiner helpt het koortsproces om het lichaam van een kind beter op de ziel af te stemmen. Dit is misschien even een aparte die niet in het wetenschappelijke rijtje hierboven past. Toch geef ik je hem er voor de volledigheid maar even bij. Je moet vervolgens zelf maar beslissen of je dit grote onzin vindt of dat je er misschien toch iets mee kunt. Rudolf Steiner is een Oostenrijkse schrijver en filosoof die rond 1900 de antroposofie ontwikkelde. Dat is een stroming vanwaaruit bijvoorbeeld ook de Vrije Scholen en de biologisch-dynamische landbouw is voortgekomen. Uitgangspunt bij zijn idee over koorts is dat een kind vóór iedere incarnatie op zoek gaat naar het ouderpaar dat hem het beste lichaam en de beste omstandigheden kan bieden, waarmee het zich verder kan ontwikkelen. Het lichaam van het nieuwgeboren kindje moet zo goed mogelijk passen bij zijn ziel, zijn innerlijk, zijn karakter. Hoe beter dat past, hoe beter een kindje letterlijk en figuurlijk in zijn vel zit. Maar omdat het moeilijk is om die match volledig te laten zijn, wordt een kindje geboren in een lichaam dat nog niet volledig bij hem past. Met name de koortsende kinderziektes, zoals mazelen en roodvonk zouden een rol spelen om het lichaam en de ziel van een kind beter op elkaar af te stemmen. Vandaar dat Steiner zegt dat je na een goed doorgemaakte kinderziekte soms kunt zien dat een kind een andere uitstraling heeft en een sprong in zijn fysieke en geestelijke ontwikkeling heeft gemaakt. Een goed doorgemaakte koorts heeft dus een helend effect op kinderen. Ze worden letterlijk ‘heler’. Je kunt voor jezelf proberen te ontdekken of je dat herkent.

Koorts is de oplossing!

Maar ook los van dit laatste punt, waar je alles van mag vinden, is het goed om je te realiseren dat de koorts zelf dus niet het probleem is maar juist de oplossing. Het is de beste reactie die ons lichaam kan bedenken om zich te verweren tegen een aanval van buitenaf, dus van ziekteverwekkers. Als we goed omgaan met koorts, dat wil zeggen als we het ziekteproces gecontroleerd zijn natuurlijke gang laten gaan, dan wordt een kind daar sterker van.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

• Eten en drinken
• Rustige en liefdevolle omgeving
• Warmte en kou
• Slaap
• In het ziekenhuis
• Vitamines
• Vertrouwen
• Homeopatische middelen

Bronvermelding

Koorts is dus op zich geen reden voor bezorgdheid. Maar omdat je het wel goed wilt begeleiden wil je vooral weten wat je kunt doen en wat je beter kunt laten. En natuurlijk wil je weten wanneer je deskundige hulp moet inschakelen, maar dat is uit het bovenstaande al wel duidelijk geworden. Dus als je weet dat er niks ernstigs aan de hand is, hoe begeleid je je kind dan het beste?

Hieronder een paar tips:

Eten en drinken

• Omdat koorts een uitscheidingsreactie is, een opruiming voor het lichaam, verstoor je dat proces zo min mogelijk.
• Borstvoeding geef je op verzoek. Misschien drinkt je kleintje per keer minder, leg het dan wat vaker aan. Het voordeel van borstvoeding is, zoals gezegd, ook dat je je kindje je eigen afweerstoffen te leen geeft.
• Dring bij oudere kinderen geen voeding of drinken op. Als het kind ziek genoeg is, voelt het op dat moment precies wat het lichaam wel en niet nodig heeft. Eigenlijk grijpt je kindje deze gelegenheid aan om een paar dagen te ‘vasten’. Zoals bekend bij volwassenen heeft het af en toe vasten een heilzaam effect op de gezondheid.
• Als een kind iets minder ziek is, wil het soms maar wat graag gebruik maken van de situatie door alleen maar lekkere dingen te willen in de vorm van koek, snoep, ijs enzovoort. Omdat veel ouders bang zijn dat hun kind iets tekort komt als het een paar dagen weinig of niets eet, geven ze al gauw toe aan die vraag, onder het mom ‘dan heeft hij tenminste wat naar binnen’. En je stelt jezelf daarbij mischien ook nog gerust door te zeggen ‘chips is toch ook gewoon aardappel’. Maar je weet wel beter natuurlijk en de angst dat je kind tekort komt is vrijwel nooit terecht. Als het lichaam van je kind echt iets nodig heeft, dan wil het ook wel een appeltje, een mandarijntje, een banaan, een stukje komkommer, wat rozijntjes of een rijstwafel.
• Vermijd alles waar suiker in zit. Suiker en alle geraffineerde koolhydraten vormen een grote tijdbom onder onze gezondheid. Niet alleen omdat we met ons suikergebruik bezig zijn om ook in ons land een diabetes-epidemie te veroorzaken, maar ook omdat suikers onze darmflora beschadigen en vandaaruit op termijn tal van andere ziektes veroorzaken. Het terugbrengen van suiker vraagt heel wat bewust inkopen van je (want in alle kant en klaar producten zit bijna suiker) maar het is de beste investering die je in de gezondheid van je kind kunt doen.
• Vermijd zuivelproducten als melk, karnemelk en kaas bij kinderen boven een jaar. Kinderen onder de 1 geef je al nooit zuivelproducten omdat de eiwitten en de mineralen daarin de nieren en de lever van een baby teveel kunnen belasten. Als zieke kinderen vanaf 1 jaar graag iets van zuivel willen, geef ze dan biogarde. Die bevat rechtsdraaiende melkzuurbacteriën die sneller te verteren zijn voor iemand die ziek is en toch al geen optimaal werkende stofwisselig heeft.
• Vocht binnen krijgen is belangrijker dan voedsel. Maar maak jezelf niet wijs dat je iets goeds voor je kind doet door het ranja, cola of andere frisdranken te geven. Daarmee belast je zijn lichaam weer opnieuw, terwijl het juist probeert zichzelf weer ‘schoon’ te krijgen.
• Geef water, kruidenthee of pers een sinaasappel uit. Af en toe een glaasje sinaasappelsap of appelsap is prima, maar geef dat niet de hele dag door. Wil het kind graag een zuigflesje met drinken, doe daar dan gewoon water in. Als het echt dorst heeft drinkt het zonder probleem water. Als je flesjes ranja gaat geven, betekent dit dat je kind zijn suikers op die manier binnenkrijgt en geen behoefte meer heeft om iets gezonds te eten.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

• Eten en drinken
• Rustige en liefdevolle omgeving
• Warmte en kou
• Slaap
• In het ziekenhuis
• Vitamines
• Vertrouwen
• Homeopatische middelen

Bronvermelding

Een rustige en liefdevolle omgeving

• Zelfs de meest drukke en slordige kinderen hebben bij koorts vaak behoefte aan een rustige omgeving met zo weinig mogelijk prikkels.
• Maak een bedje in de kamer, maar maak ook de slaapkamer gezellig. Als een kind echt ziek is en het wordt te druk in de kamer, wil het graag liever even alleen op de slaapkamer liggen.
• Vermijd dat de hele dag de tv of een ander scherm aanstaat. Zeg: je moet heel goed uitrusten en daarom mag je maar je maar af en toe een filmpje zien. Die tijd kan langer worden als ze bijna beter zijn en zich bij gebrek aan school gaan zitten vervelen.
• Lees eens een boekje voor in plaats van weer een videootje aan te zetten
• Ga af en toe lekker bij hem zitten en aai over zijn bol. Misschien vind je kindje het lekker als je zijn voeten masseert, maar de kans bestaat ook dat hij ‘geen polonaise aan zijn lijf wil’.
• Bedenk dat oxytocine, het hormoon dat bij knuffelen en liefde vrijkomt, genezend werkt.

Warmte en kou

• Het lichaam moet de warmte kwijt kunnen. Kies daarom dunne kleding die losjes om het lichaam zit. In bed is een lakentje vaak voldoende. Als je kind het koud heeft of rilt, kun je het tijdelijk extra toedekken. Sommige kinderen vinden een rubberen kruik fijn. Zorg dat die niet zo heet is dat ze zich er aan kunnen branden.
• Er zijn wat onderzoekjes geweest over koud afsponsen en dat soort dingen, maar dat lijkt allemaal niet echt te werken. Soms ontstaat er wat later als reactie juist meer koorts. Sokjes in water met wat azijn gedompeld zijn een oud huismiddeltje. Hiervoor geldt hetzelfde. Het is nooit bewezen, maar het staat je vrij om het zelf uit te proberen.
• Laat het kind binnenshuis in en uit bed gaan als het dat wil. Buitenspelen is een beetje ingewikkelder als er nog koorts is. Als je het goed inpakt en de koorts is niet zo hoog, kan dat nog wel. Want frisse lucht draagt bij aan de genezing. Het hangt natuurlijk ook van het weer af. Een muts op is in ieder geval handig om de oren een beetje te beschermen.
• Is de koorts hoger dan 38,5°C, houd het dan binnen.
• Laat een kind niet lang alleen, zorg dat het regelmatig een gezicht van een volwassene ziet. Je wilt natuurlijk ook zelf checken hoe het gaat.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

• Eten en drinken
• Rustige en liefdevolle omgeving
• Warmte en kou
• Slaap
• In het ziekenhuis
• Vitamines
• Vertrouwen
• Homeopatische middelen

Bronvermelding

Slaap

• Laat een kind slapen als het wil slapen. Zieke kinderen willen in de meeste gevallen meer slapen dan normaal. Maak het overdag niet wakker omdat je bang bent dat het anders ’s nachts niet meer slaapt.
• Maak het ’s nachts ook niet wakker om een medicijn te geven, tenzij de arts dat voorschrijft
• Heeft het kind pas net een dag koorts, ga dan ’s nachts af en toe kijken of laat het de eerste nacht bij je op de kamer slapen. Dat geldt ook de dagen erna als het 39°C heeft of hoger.

In het ziekenhuis

• Als je kindje met iets ernstigs naar het ziekenhuis gaat: Geef het uit handen en vertrouw op de zorg van artsen en verpleegkundigen.
• Is de crisis voorbij, voel je dan vrij om weer je eigen ideeën in te brengen. Als je bijvoorbeeld de zoete zuiveltoetjes in het ziekenhuis niet echt bevordelijk vindt voor het herstel van je kindje, kun je dat aan het personeel aangeven en zelf opbouwend en voedend eten meebrengen.
• De afgelopen tweehonderd jaar zijn talloze kinderlevens met acute infecties gered dankzij homeopatische middelen. Jouw homeopaat kan daarom homeopatische middelen voorschrijven, natuurlijk aanvullend op de reguliere zorg. Helaas werkt het in de praktijk vaak zo, dat de arts of behandelend verpleegkundige deze middelen niet erkent of ondersteunt. Wel ben je natuurlijk vrij om deze homeopatische middelen alsnog zelf te geven.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

• Eten en drinken
• Rustige en liefdevolle omgeving
• Warmte en kou
• Slaap
• In het ziekenhuis
• Vitamines
• Vertrouwen
• Homeopatische middelen

Bronvermelding

Vitamines

• Wil je nog wat extra’s doen in de strijd tegen de ziektekiemen in de vorm van vitamines? Bedenk dat vers fruit de beste vitaminebron is. Wil je kindje nog niet echt eten maar wel op een vitaminesnoepje sabbelen. Geef dan Vitamine C. In principe kun je daar niet echt teveel van krijgen, zeker niet in de dagen dat je ziek bent. Je hoeft je tijdens de zieke dagen dus niet aan de maximaal aanbevolen hoeveelheid te houden. De beste manier om vitamine C te geven is overigens in de vorm van ascorbatenpoeder dat je kunt oplossen in water en verspreid over de dag in kleine beetjes kunt geven. De gewone vitamine C in de vorm van ascorbinezuur kan belastend zijn voor de tanden, maag en darmen. Geef je nog borstvoeding, dan kun je ook zelf een hoge dosering vitamine C nemen, dat helpt de kleine ook.
• Wil je nog iets extra’s doen, dan is Vitamine D ook een goeie om de weerstand te stimuleren.

Vertrouwen

Probeer een beetje vertrouwen in het wonder van het leven en het afweersysteem van je kindje te krijgen. De eerste keer is dat misschien moeilijk, maar weet dat je er steeds relaxter mee zult omgaan omdat je weet dat het met een beetje ondersteuning meestal vanzelf allemaal goed komt.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

• Eten en drinken
• Rustige en liefdevolle omgeving
• Warmte en kou
• Slaap
• In het ziekenhuis
• Vitamines
• Vertrouwen
• Homeopatische middelen

Bronvermelding

Homeopatische middelen: Goede raad is wel heel erg duur tegenwoordig

Als ik als homeopaat bepaalde indicaties geef voor aandoeningen waarbij je homeopatische middelen kan gebruiken, loop ik de kans op een boete van de inspectie voor volksgezondheid van 7500 euro. Ik heb al een paar collega’s gehad die dit overkomen is. Daarom geef ik op deze plek geen indicaties voor homeopatische middelen.

Het is lastig voor mij om te zien dat het zo makkelijk wordt gemaakt om chemische middelen aan kinderen te geven en dat het zo moeilijk wordt gemaakt om kinderen waardevolle natuurlijke geneesmiddelen te geven. Maar ik ga op zoek hoe ik toch die waardevolle informatie met je kan delen, dus dat komt een volgende keer.

Pluis-niet-pluis: een chekclist

Deel 1: Algemene informatie

Deel 2: Waar moet je op letten

Deel 3: Een andere visie

Deel 4: Wat kun je zelf doen?

Bronvermelding